Kico ta Climate change

February 1, 2019

Directie Natuur en Milieu kier informa mas tocante e significado di cambio di clima; con esaki ta tuma lugar, kico ta e consecuencianan y kico nos por haci na Aruba pa aporta na un reduccion di e efectonan di e fenomeno aki.

E terminologia cu ta uza, manera Carbon dioxide, fossil fuel, methane, nitrous oxide halocarbons (CTC’s, HFC’s, PFC’s), Sulphur hexafluoride, hopi biaha ta confundi hende, pero nan ta referi na e fenomeno mas tanto papia di dje rond mundo, cu ta cambio di clima.

Carbon dioxide ta keda produci ora uza fossil fuel pa genera energia y ora corta, rosa, kima y elimina gran cantidad di area (mondinan). Actividadnan humano tambe ta contribui na cambio di clima door di laga atras greenhouse gases (gasnan cu ta wanta calor di solo y ta causa un aumento di temperatura) den atmosfera. Otro actividad cu ta contribui na e fenomeno aki ta agricultura. Methane ta produci nitrous oxide den cantidad grandi y esaki ta keda emiti ora, por ehempel ta uza fertilisante. Cria di bestia ta produci 37% y 65% di e emision di methane y nitrous oxide, respectivamente. Aunke cu carbon dioxide ta e gas cu ta mas mal mira rond di mundo como e gas cu mas ta aporta na cambio di clima, e dos tipo di gasnan aki ta 30 biaha mas potente y daniño cu carbon dioxide.

Cambio di clima ta afectando e produccion di cuminda y e impacto lo ta devastador den fututo. Cambio di clima ta trece cune periodonan extremo, por ehempel periodo di secura cu lo aumenta, como tambe temporada di horcan cu lo bira mas y mas potente. Temperatura mas halto lo causa cu den e areanan unda poco awacero ta cay, lo bira mas dificil pa cria bestia y/of planta.
E datonan di United Nations ta sugeri cu mundialmente, mester reduci pa aña 2050, 80% di e emision di gasnan di greenhouse den paisnan desaroya, p’asina por keda bou di e average stipula di un aumento di temperatura cu 2 grado Celcius.

Halocarbons ta kimiconan artificial y e otro cu ta contene sulphur cu ta keda emiti door di proceso industrial. E cambio di clima lo tin un impacto riba e medio ambiente globalmente, incluyendo Aruba. En general mas liher e cambio di clima, mas halto e riesgo pa sufri dañonan. E cambio di nivel di lama ta proyecta di subi entre 9 pa 88cm pa aña 2100, causando inundacionan den areanan abou. Tin temporada cu e temperatura lo subi mas cu nos ta custumbra y lo tin riesgo mas halto di horcan y di mal tempo. E efectonan na caminda pa Aruba, cu awor caba ya nos ta experencia, ta inundacionnan. Esaki lo aumenta, si nos no haci nada cu e fluho di awa. Mal tempo, olanan tropical y e frecuencia, como tambe e magnitud di horcan lo aumenta. Consecuencia di esaki ta cu Aruba lo core mas riesgo, particularmente na unda a construi riba beach of na unda a kita matanan di mangel pa desaroya tereno. Temperatura lo subi y na unda tin mas construccion esaki lo aumenta mas cu na unda tin vegetacion.

Kico nos por haci localmente pa contribui na un reduccion di e cambio di clima:

• Spaar energia door di uza luz y aparatonan cu no ta uza hopi electricidad.
• Core auto cu ta uza menos gasoline (promove carpool).
• Come menos carni y mas berdura.
• Conserva mata local den bo cura, planta mata rond di cas.
• Refleha riba bo uzo di electricidad y reta bo mes pa reduci bo footprint pa e aña venidero.

Lo ta un bon idea pa calcula bo carbon footprint. Nos ta sugeri pa laga midi esaki pa medio di e carbonfootprint calculator. Adhunto por haya e link: https://footprint.wwf.org.uk/. Tambe e pagina ta duna algun tips con pa yuda reduci bo carbon footprint https://footprint.wwf.org.uk/tips

Directie Natuur en Milieu kier haci un yamada di urgencia pa nos como humanidad considera y haci cambionan necesario pa contribui menos na Climate Change. No ta importa con chikito nos Aruba ta, pero si cada un di nos haci algo, lo contribui grandemente na e reduccion.

Scroll To Top
Departamento di Naturalesa y Medio Ambiente | © 2024